Οι αντιλήψεις και η χρήση της ΤΝ μεταξύ των φοιτητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση

Το 86% των φοιτητών ανέφεραν ότι χρησιμοποιούν ΤΝ στις σπουδές τους. Το 72% επιθυμεί τα πανεπιστήμια να παρέχουν κατάρτιση και περισσότερα μαθήματα ΤΝ. Tα ελληνικά πανεπιστήμια δεν έχουν ακόμη λάβει σημαντικά μέτρα σχετικά με την ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης.

Η πρόσφατη (Ιούλιος 2024) παγκόσμια έρευνα του Συμβουλίου Ψηφιακής Εκπαίδευσης (Digital Education Council) παρέχει μια ολοκληρωμένη ματιά στις αντιλήψεις και τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) μεταξύ των φοιτητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Το δείγμα της έρευνας αποτελούνταν από 3.839 ερωτηθέντες από 16 χώρες, συμπεριλαμβανομένων προπτυχιακών, μεταπτυχιακών και διδακτορικών φοιτητών σε διάφορους τομείς σπουδών. Η μεθοδολογία περιελάμβανε ένα διαδικτυακό ερωτηματολόγιο που σχεδιάστηκε για να αξιολογήσει πολλαπλές διαστάσεις της ενσωμάτωσης της ΤΝ στην εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένης της συχνότητας χρήσης, της αντιληπτής ετοιμότητας, της ικανοποίησης από τη θεσμική υποστήριξη και των προσδοκιών των μαθητών σχετικά με τα εργαλεία ΤΝ. Αυτή η δομημένη προσέγγιση ανέδειξε τομείς στους οποίους τα πανεπιστήμια πρέπει να βελτιώσουν την υποστήριξη και την κατάρτισή τους για τους φοιτητές και το διδακτικό προσωπικό.

Ακολουθεί μια σύνοψη των βασικών ευρημάτων της έκθεσης, μαζί με σχόλια σχετικά με τις επιπτώσεις για τα ελληνικά πανεπιστήμια, τα οποία δεν έχουν ακόμη λάβει σημαντικά μέτρα σχετικά με την ενσωμάτωση της ΤΝ.

Βασικά ευρήματα της έρευνας

1. Ευρεία χρήση ΤΝ μεταξύ των μαθητών

Το 86% των φοιτητών ανέφεραν ότι χρησιμοποιούν ΤΝ στις σπουδές τους, με το 54% να το χρησιμοποιεί εβδομαδιαίως ή καθημερινά. Το ChatGPT ήταν το πιο δημοφιλές εργαλείο, που χρησιμοποιήθηκε από το 66% των ερωτηθέντων, ακολουθούμενο από το Grammarly και το Microsoft Copilot, το καθένα στο 25%. Αυτό δείχνει μια ισχυρή τάση προς την υιοθέτηση εργαλείων ΤΝ για ακαδημαϊκούς σκοπούς.

2. Ετοιμότητα και προσδοκίες

Παρά τα υψηλά ποσοστά χρήσης, το 58% των μαθητών αισθάνθηκε ότι δεν διέθετε επαρκείς γνώσεις και δεξιότητες ΤΝ και το 48% δεν αισθάνθηκε προετοιμασμένο για έναν χώρο εργασίας με δυνατότητα χρήσης ΤΝ. Επιπλέον, το 80% ανέφερε ότι τα πανεπιστήμιά τους δεν ανταποκρίθηκαν στις προσδοκίες τους όσον αφορά την ενσωμάτωση της ΤΝ. Αυτό το κενό υπογραμμίζει την ανάγκη τα εκπαιδευτικά ιδρύματα να ενισχύσουν τα προγράμματα εγγραμματισμού στην τεχνητή νοημοσύνη.

3. Ζήτηση για κατάρτιση και συμμετοχή

Οι φοιτητές εξέφρασαν έντονη επιθυμία για περισσότερη κατάρτιση σε εργαλεία ΤΝ, με το 72% να επιθυμεί τα πανεπιστήμια να παρέχουν αποτελεσματική κατάρτιση τόσο για τους φοιτητές όσο και για το διδακτικό προσωπικό και περισσότερα μαθήματα ΤΝ. Επιπλέον, το 71% των μαθητών ήθελε να συμμετάσχει στη διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικά με την εφαρμογή εργαλείων ΤΝ. Αυτό υποδηλώνει ότι οι μαθητές αναζητούν μια συνεργατική προσέγγιση για την ενσωμάτωση της ΤΝ στην εκπαίδευσή τους.

4. Ανησυχίες σχετικά με την ενσωμάτωση της ΤΝ

Οι κύριες ανησυχίες μεταξύ των μαθητών περιελάμβαναν την ιδιωτικότητα και την ασφάλεια των δεδομένων (61%), την αξιοπιστία του περιεχομένου που παράγεται από ΤΝ (51%) και τη δικαιοσύνη στις αξιολογήσεις ΤΝ (60%). Τα πανεπιστήμια πρέπει να αντιμετωπίσουν την ανησυχία των φοιτητών σχετικά με τις δεοντολογικές επιπτώσεις της ΤΝ στην εκπαίδευση, για να ενισχύσουν την εμπιστοσύνη και τη διαφάνεια.

5. Στάσεις προς τα μαθήματα που δημιουργούνται από ΤΝ

Μόνο το 18% των φοιτητών θεώρησε ότι τα μαθήματα που δημιουργούνται και παραδίδονται κυρίως από την τεχνητή νοημοσύνη είναι πιο πολύτιμα από τα παραδοσιακά μαθήματα, με το 54% να διαφωνεί. Αυτός ο σκεπτικισμός αντικατοπτρίζει την άποψή τους ότι ενώ η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να ενισχύσει τη μάθηση, δεν θα πρέπει να αντικαταστήσει εντελώς τις παραδοσιακές μεθόδους διδασκαλίας.

Σχολιασμός της κατάστασης στα ελληνικά πανεπιστήμια

Στην Ελλάδα, η ενσωμάτωση της ΤΝ στην τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν έχει ακόμη φτάσει στο επίπεδο που παρατηρείται σε άλλες χώρες. Παρά την παγκόσμια τάση αύξησης της χρήσης της ΤΝ μεταξύ των φοιτητών, τα ελληνικά πανεπιστήμια άργησαν να υιοθετήσουν εργαλεία και πλαίσια ΤΝ που θα μπορούσαν να ενισχύσουν τη διδασκαλία και τη μάθηση.

Έλλειψη προγραμμάτων κατάρτισης: Τα ελληνικά ιδρύματα δεν έχουν ακόμη εφαρμόσει ολοκληρωμένα προγράμματα κατάρτισης για φοιτητές και καθηγητές σε εργαλεία ΤΝ, κάτι που είναι ζωτικής σημασίας, δεδομένου ότι ένα σημαντικό ποσοστό φοιτητών αισθάνεται απροετοίμαστο για μια αγορά εργασίας που βασίζεται και απαιτεί γνώσεις στην τεχνητή νοημοσύνη. Αυτό το κενό στην κατάρτιση θα μπορούσε να εμποδίσει τη μελλοντική απασχολησιμότητα των φοιτητών και την ικανότητά τους να αξιοποιούν αποτελεσματικά την τεχνητή νοημοσύνη στις σπουδές τους. Οι συνάδελφοί μου απέρριψαν τις προ εξαμήνου εισηγήσεις μου για εισαγωγή υποχρεωτικού μαθήματος για ΤΝ στο πρόγραμμα σπουδών, πιθανόν γιατί δεν έχουν κατανοήσει οι ίδιοι τις εξελίξεις και τις δυνατότητες της ΤΝ.

Ανάγκη συμμετοχής των μαθητών: Η έρευνα υπογραμμίζει τη σημασία της συμμετοχής των μαθητών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων σχετικά με την εφαρμογή της ΤΝ. Τα ελληνικά πανεπιστήμια θα μπορούσαν να επωφεληθούν από τη δημιουργία πλατφορμών ανατροφοδότησης και συμμετοχής των φοιτητών, διασφαλίζοντας ότι τα εργαλεία και οι στρατηγικές που υιοθετούνται ευθυγραμμίζονται με τις ανάγκες και τις προτιμήσεις των φοιτητών.

Αντιμετώπιση ηθικών ανησυχιών: Με την ιδιωτικότητα, την αξιοπιστία και τη δικαιοσύνη να αποτελούν κορυφαίες ανησυχίες μεταξύ των φοιτητών, τα ελληνικά πανεπιστήμια πρέπει να αναπτύξουν προληπτικά πολιτικές και κατευθυντήριες γραμμές που αντιμετωπίζουν αυτά τα ζητήματα. Αυτό περιλαμβάνει τον καθορισμό σαφών προτύπων για τη χρήση της ΤΝ στις αξιολογήσεις και τη διασφάλιση της διαφάνειας στον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζονται τα εργαλεία ΤΝ σε εκπαιδευτικά πλαίσια. Η πρότασή μου για επανεξέταση των μεθόδων αξιολόγησης, έπεσε και αυτή στο κενό, γιατί πολλοί συνάδελφοι μου θεωρούν, μάλλον λανθασμένα, σύμφωνα με την εν λόγω έρευνα, ότι πολύ λίγοι φοιτητές γνωρίζουν ή χρησιμοποιούν εργαλεία ΤΝ … άρα ας περιμένουμε (Τί;).

Δυνατότητες βελτίωσης: Τα ευρήματα της έρευνας χρησιμεύουν ως κλήση αφύπνισης για τα ελληνικά πανεπιστήμια να επανεξετάσουν την προσέγγισή τους στην ΤΝ. Επενδύοντας στον εγγραμματισμό στην ΤΝ, προωθώντας τη συμμετοχή των μαθητών και αντιμετωπίζοντας ηθικές ανησυχίες, μπορούν να δημιουργήσουν ένα πιο υποστηρικτικό και αποτελεσματικό μαθησιακό περιβάλλον που προετοιμάζει τους μαθητές για τις προκλήσεις του σύγχρονου εργατικού δυναμικού.

Συμπερασματικά, η έρευνα του Συμβουλίου Ψηφιακής Εκπαίδευσης υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη τα ελληνικά πανεπιστήμια να αγκαλιάσουν την τεχνητή νοημοσύνη με στοχαστικό και μαθητοκεντρικό τρόπο. Λαμβάνοντας προληπτικά μέτρα για την ενσωμάτωση της ΤΝ στα εκπαιδευτικά τους πλαίσια, μπορούν να βελτιώσουν τη μαθησιακή εμπειρία και να προετοιμάσουν καλύτερα τους μαθητές για το μέλλον. Το τρένο έχει ξεκινήσει εδώ και δύο χρόνια, ας μη μείνουμε πίσω (και πάλι).


Από τον Αναπληρωτή Καθηγητή του ΑΠΘ.,
Άγγελο Ροδαφηνό